• Doel
• Stukken
• Bord
• Zetten/slaan
• Einde van het spel
• Externe links

Er zijn twee spelers, Wit en Zwart, en elk heeft de beschikking over 16 stukken:

Witte stukken	Zwarte stukken
- de Koning	- de Koning
- de Dame	- de Dame
- twee torens	- twee torens
- twee lopers	- twee lopers
- twee paarden	- twee paarden
- acht pionnen	- acht pionnen

Het diagram toont het bord met de stukken in de beginopstelling:

Spelers zetten beurtelings. Wit begint.

Een stuk kan niet verplaatst worden naar een veld dat bezet wordt door een stuk van dezelfde kleur.

Als een stuk verplaatst wordt naar een veld dat bezet wordt door een stuk van de tegenstander, dan is dat laatste stuk daarmee geslagen en wordt van het bord genomen. Slaan is niet verplicht.

Als een stuk A een stuk B kan slaan, dan wordt gezegd dat het stuk A het stuk B aanvalt of dat B door A aangevallen staat.

Als de Koning door een vijandig stuk wordt aangevallen, zegt men dat de Koning schaak staat (zelfs als het aanvallende stuk zelf niet kan zetten, bijvoorbeeld omdat het 'gepind' staat).

Een Koning mag zich nooit in schaak begeven, en dient zich, als hij schaak staat, daar onmiddellijk aan te onttrekken. Dat kan op een van de volgende manieren:

• De Koning beweegt naar een veld waar hij niet aangevallen staat (indien de Koning door twee stukken tegelijk wordt aangevallen, is dit de enige optie).
• Het aanvallende stuk kan geslagen worden (ook door de Koning zelf, mits hij zich daarmee niet in schaak begeeft).
• Er kan een stuk tussen de Koning en de aanvaller geplaatst worden (dit is niet mogelijk als het aanvallende stuk direct naast de koning staat, of als het aanvallende stuk een paard is).

De zetmogelijkheden van de stukken worden hieronder toegelicht.

De Loper beweegt onbeperkt over vrije velden in diagonale richting.

De Toren beweegt onbeperkt over vrije velden in horizontale of verticale richting. Er is een speciale zet waar een toren deel van kan uitmaken, de rokade.

De Dame beweegt onbeperkt over vrije velden in horizontale, verticale of diagonale richting.

Het Paard beweegt naar de dichtstbijzijnde velden die niet door de Dame bestreken worden. The Paard is het enige stuk dat over andere stukken kan springen.

De Pion kent verschillende speciale zetten, en slaat anders dan hij gaat:

• een pion beweegt één veld recht voorwaarts naar een onbezet veld (?).
• vanaf z'n beginpositie mag een pion ook twee velden recht voorwaarts bewegen, mits beide velden vrij zijn.
• een pion kan een vijandig stuk slaan dat zich op een veld één stap diagonaal voorwaarts van de pion bevindt (?).

• als een pion twee stappen voorwaarts maakt vanaf z'n beginpositie, en daarbij links of rechts naast een pion van de tegenstander komt te staan (?), dan kan deze laatste de pion slaan alsof deze slechts één stap gedaan had (?):

• als een pion de laatste rij bereikt, wordt hij gepromoveerd to dame, toren, loper of paard, naar keuze van de betreffende speler. In de praktijk betekent dat meestal een dame, maar er zijn voorbeelden waarbij een zogenaamde minor promotie beter is.

De Koning heeft naast z'n normale zet één keer per partij de optie op een speciale zet:

• de koning beweegt naar een recht of schuin aangrenzend veld dat niet door een eigen stuk bezet wordt. Hij mag zich daarbij niet in schaak begeven.

• eens per partij heeft de koning de optie om een speciale zet te doen, de "rokade". De koning beweegt daarbij vanaf z'n oorspronkelijke positie twee velden naar links of rechts, terwijl de toren in de betreffende richting van z'n oorspronkelijke positie naar het veld gezet wordt dat zojuist door de koning gepasseerd werd.

• De rokade is alleen toegestaan onder de volgende voorwaarden voor de toren en de koning:

1. de koning en de corresponderende toren hebben beide nog geen zet gedaan.
2. er staan geen stukken tussen de koning en de toren.
3. de koning staat niet schaak op het oorspronkelijke veld, noch op het veld waar hij over beweegt, noch op het veld waarop hij eindigt (de toren mag wel aangevallen staan).
4. de toren mag geen op de e-lijn gepromoveerde pion zijn (de zgn. 'verticale rokade').

Als een speler met een stuk de Koning van de tegenstander aanvalt (schaak geeft) en de tegenstander kan die situatie niet op de volgende zet ongedaan maken, dan verliest de laatste daarmee de partij. Een dergelijke stelling heet schaakmat. In het volgende diagram staat de zwarte koning schaak (aangevallen door de witte toren) en zwart kan niet aan deze situatie ontsnappen. Zwart staat dus schaakmat en verliest.

Het spel eindigt in remise als een speler op zijn beurt niet schaak staat, maar geen andere zetmogelijkheid heeft dan zich in schaak te begeven. Een dergelijke stelling heet pat. In het volgende diagram staat zwart niet schaak, maar de drie mogelijke zetten zouden alle tot gevolg hebben dat hij schaak zou komen te staan. Zwart heeft dus geen legale zet meer en de stelling is remise.

Het spel eindigt ook in remise als geen van beide spelers nog genoeg materiaal heeft om de vijandige koning mat te zetten, bijvoorbeeld een Koning met een paard tegen een Koning alleen.

Een speler kan remise opeisen in de volgende situaties:

• Gedurende 50 opeenvolgende zetten van beide spelers, is er geen pion verplaatst en geen stuk geslagen.
• Er komt voor de derde keer eenzelfde positie op het bord met dezelfde speler aan zet. Alle stukken moeten daarbij steeds dezelfde rechten hebben, inclusief rokade en/of en passant.

• Schaken - regels en geschiedenis bij Wikipedia